Samen beslissen

Samen beslissen houdt in dat de zorgverlener en de zorgvrager in een gezamenlijk proces beslissingen nemen over gezondheids- en behandeldoelen. Er zijn vier stappen. 

1e stap: Teamtalk: duidelijk maken dat er een keuze is en dat de mening van de patiënt belangrijk is hierbij

2e stap: Optiontalk: zorgverlener legt verschillende behandelopties met voor en nadelen uit

3e stap: Voorkeuren bespreken: zorgverlener en patiënt bespreken de voorkeuren van de patiënt

4e stap: Besluit nemen: integreer kennis en voorkeuren om gezamenlijk tot besluit te komen. 

 

 Bij samen beslissen is het belangrijk om regie over het gesprek te houden en expliciet verschillende stappen te benoemen. Luciel zegt heel goed: laten we bij het begin beginnen, en vraagt naar wat mevrouw zelf wil. Maar voor de rust in het gesprek zou het eigenlijk beter zijn om te zeggen: we zitten hier bij elkaar om te bespreken hoe haalbaar het is dat mevrouw thuis blijft wonen en om samen tot een goede beslissing te komen is het belangrijk dat iedereen (alle betrokkenen) daarover zijn mening kan geven.  

 

Gelijkwaardigheid, respect zijn basiswaarden bij samen beslissen. Indien cliënten en zorgprofessionals een vertrouwensband hebben ontwikkeld zullen cliënten hun voorkeuren en wensen meer naar voren brengen. Goede communicatie vaardigheden zijn daarbij noodzakelijk. Cliënten geven aan dat ze een voorkeur hebben voor goede communicatie, samen beslissen, informatie over hun ziekte en erkenning van hun klachten. 

 

Vervolgstappen in dit gesprek kunnen zijn: 

Als alle neuzen dezelfde kant op staan met betrekking op het probleem (mevrouw wil graag thuis blijven wonen maar er zijn zorgen over de haalbaarheid daarvan omdat mevrouw geheugenproblemen heeft en er sprake is van valgevaar), is het belangrijk om het doel vast te stellen. Dat kan bijvoorbeeld zijn dat mevrouw in een veilige woonomgeving is, waar ze zich prettig voelt. Vervolgens kunnen verschillende opties besproken worden met de voor en nadelen van elke optie (thuis blijven, of naar Maastricht, etc.). Vraag als zorgverlener ook aan de cliënt en familie of zij nog andere opties zien. Daarna bespreek je samen welke optie het beste past en maak je een plan om dit te realiseren.

Bij mensen met dementie speelt vaker dat de cliënt en de omgeving verschillend denken over de situatie en over wat er zou moeten gebeuren. De toolbox: ‘Samen beslissen bij dementie’ geeft allerlei tips om dit gesprek goed te voeren.

Bij ouderen stel je de vijf voorbereidende vragen vooraf aan de 1e stap van samen beslissen. Bij samen beslissen wordt duidelijk gemaakt dat er een keuze is en dat de mening van de cliënt belangrijk is voor de keuze van doelen en interventies.  Het model van Buurman komt grotendeels overeen met de stappen van samen beslissen. Immers de doelen worden in stap 3 samen besproken met de cliënt en de interventies in stap 5. 

De introductie vragen zijn: 

  • Wat betekent het voor u om ouder te worden?
  • Maakt u zich zorgen? 
  • Hoe denkt u dat het in de toekomst zal zijn? 
  • Wat is er in uw ogen nodig om zo gezond mogelijk ouder te worden?
  • Wat is kwaliteit van leven voor u?

Vertrouwen in eigen kunnen (zelfeffectiviteit) bij een cliënt helpt bij het samen beslissen. Hebben cliënten meer vertrouwen in eigen kunnen dan zijn ze meer betrokken bij de gezamenlijke besluitvorming. Ook culturele achtergrond, gezondheidsgedrag en karakter spelen een rol. Deze verschillen vergen aandacht en flexibiliteit van de zorgprofessionals. Ouderen hebben de neiging om de keuzes meer bij de zorgprofessionals te laten dan jongeren. 

 

 

Bron:

https://www.dementiezorgvoorelkaar.nl/samenbeslissen/

https://kennisbundel.vilans.nl/zelfmanagement-samen-beslissen.html

Stappenplan – samen beslissen met ouderen (vilans.nl)

Chou L, Ranger TA, Peiris W, Cicuttini FM, Urquhart DM, Sullivan K, Seneviwickrama KLMD, Briggs AM, Wluka AE. Patients’ perceived needs of health care providers for low back pain management: a systematic scoping review. Spine J. 2018 Apr;18(4):691-711. doi: 10.1016/j.spinee.2018.01.006. Epub 2018 Jan 31. PMID: 29373836.

Keij SM, de Boer JE, Stiggelbout AM, et alHow are patient-related characteristics associated with shared decision-making about treatment? A scoping review of quantitative studiesBMJ Open 2022;12:e057293. doi: 10.1136/bmjopen-2021-057293

Pel R. & Bakker A. (2022) Samen beslissen in het verpleegkundig domein, Kadernotitie Vilans & V&VN, Utrecht 

Pel R. (2020)  Shifting from “What is the matter?” to “What matters to you?” AMC-UVA